Het consumentisme, als strategie van het neoliberale economische beleid
In de opvattingen van Adam Smith leidde vraag tot aanbod op een vrije markt, alwaar beide partijen in vrijheid een redelijke prijs overeen kwamen. Met name die gelijkwaardigheid van vraag en aanbod vind je niet terug in het neoliberale model.
In dit model is niet de vraag sturend, maar moet het publiek rijp worden gemaakt voor de artikelen, die Big Business aan dit publiek wil slijten.
Voor dit doel worden tal van psychologen en andere gedragswetenschappers ingehuurd en worden kostbare publiciteitscampagnes gevoerd. Inmiddels weet zo ongeveer iedere burger in de westerse wereld dat de eeuwige jeugd een absolute noodzaak is, wil je geen loser zijn in je sociale omgeving. Gelukkig voorziet het bedrijfsleven in de mogelijkheid om deze jeugd voor jou te behouden, mits je van hen de hiervoor noodzakelijke producten koopt, c.q. de nodige cosmetische ingrepen ondergaat.
Het recente overlijden van Silvio Berlusconi heeft aangetoond dat deze sector slechts ijdele hoop te bieden heeft.
Naomi Klein heeft in haar boek NO LOGO uitvoerig gedocumenteerd op welke uitgekiende wijze Big Business de consument hierbij manipuleert.
Een bijkomstig maar oh zo'n desastreus aspect van dit consumentisme is het niet aflatende streven van Big Business naar MEER. Meer winst vraagt om hogere verkoopcijfers, dus meer aankopen door de consument. Ten grondslag aan de werking van dit economische model ligt de psychische beïnvloeding van de consument, gericht op het prikkelen van diens begeertes en resulterend in een toenemende behoefte goederen en dus aan geld.
Vandaar dat er binnen de gezinnen in de westerse wereld inmiddels door beide partners wordt gewerkt. Je moet tenslotte wel minimaal twee keer per jaar op vakantie, dat grotere huis moet er nu echt komen en dan moet daar uiteraard wel een nieuwe keuken en een nieuwe badkamer in, terwijl je ook twee auto's nodig hebt, want beiden moeten tenslotte wel elk naar het werk kunnen. Trouwens, hoe haal je anders je kinderen 's avonds van de crèche? En hoe klein die ook zijn, ze moeten wel Nike's hebben, want anders kunnen ze zich op de crèche echt niet vertonen.
Het gevolg van al die reclameboodschappen op de radio, de tv, in dag- en weekbladen, in reclamefolders, op straat en in de winkels, is dat de menselijke geest voortdurend wordt aangezet tot kopen. Het is of het in het leven om niets anders meer draait. Als het aan Big Business ligt wordt het materialisme de nieuwe religie van de mensheid, waarvan de misleidende boodschap luidt: KOPEN MAAKT GELUKKIG.
Dit hele concept van het consumentisme drukt een zwaar stempel op de maatschappij. Een ieder die in staat is om te werken, wordt geacht dit te doen, ook al heb je een baby of jonge kinderen. Er is immers heel veel te koop en daar is geld voor nodig. Dit werken geschiedt dikwijls onder een aanzienlijke druk, onder meer door een tekort aan vrije tijd en door een tekort aan personeel op de werkplek, veelal als gevolg van bezuinigingen. Het zijn deze omstandigheden die mensen het gevoel geven in een pressurecooker te leven. Vandaar dat volgens de World Health Organisation stress de grote gezondheidsepidemie van de 21ste eeuw dreigt te worden.
Deze stress kan worden gezien als een vorm van collateral damage van het neoliberalisme en draagt aanzienlijk bij aan een groeiend maatschappelijk gevoel van onbehagen.
17 juli, 2023