Het gevaar van een ongebreidelde macht van Big Business in het neoliberale model
Big Business beschikt per definitie over veel macht en daarmee over het vermogen om invloed uit te oefenen op de politieke besluitvorming. Onder meer door sponsoring en lobbyen wordt de overheid onder druk gezet om haar beleid af te stemmen op het bedrijfsbelang.
Maar al te vaak komt het hierbij voor dat het belang van zo'n bedrijf haaks staat op het belang van de maatschappij, bij voorbeeld omdat dit schadelijk is voor de volksgezondheid, het milieu of de natuur. Er zijn legio voorbeelden te geven waaruit blijkt dat laatstbedoelde belangen voor Big Business ondergeschikt zijn aan zijn winststreven.
Enkele voorbeelden ter illustratie.
Philip Morris liet jaren achtereen rapporten het licht zien waarin 'wetenschappelijk' werd aangetoond dat er geen bewijs was dat roken kankerverwekkend zou zijn, terwijl inmiddels gebleken is dat dit bedrijf intern al jarenlang over de wetenschap beschikte dat dit wel het geval was. Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar het gesjoemel met de filters van sigaretten, waardoor de consument meer schadelijke stoffen binnen krijgt dat de producent beweert. Volgens de World Health Organisation overlijden er jaarlijks zo'n 7 miljoen mensen aan de gevolgen van het roken. Onderzoek heeft uitgewezen dat circa de helft van het aantal rokers uiteindelijk aan longkanker overlijdt.
ExxonMobil heeft een reeks rapporten het licht doen zien die moesten aantonen dat het gebruik van fossiele brandstoffen niet bijdroeg aan klimaatverandering. Dit terwijl zij, getuige o.m de woorden van de ex-CEO van dit bedrijf, Rex Tillerson, al vele jaren over interne rapportages van hun eigen wetenschappers beschikten die het tegendeel aantoonden. Overigens geldt hetzelfde voor bedrijven als Shell, die ook al zestig jaar op de hoogte zijn van de vernietigende effecten van hun activiteiten.
“Tata Steel in Velsen-Noord stoot veel meer metalen en kankerverwekkende 'paks' uit dan verwacht op basis van de jaarlijkse milieuverslagen die de staalfabriek zelf aanlevert. Van sommige stoffen zijn de gemeten concentraties tot wel duizend keer hoger.” Aldus het RIVM in 2022. Daarnaast is Tata Steel de grootste uitstoter van stikstofoxiden in Nederland, aldus de Telegraaf in hetzelfde jaar.
Toch wordt dit bedrijf al jaren lang met fluwelen handschoenen aangepakt door de overheid, terwijl diezelfde overheid verzaakt heeft om haar burgers te beschermen tegen de uitstoot van de kankerverwekkende stoffen, terwijl al langere tijd geleden werd aangetoond dat in de omgeving van deze fabriek het percentage kankergevallen significant hoger is dan elders in Nederland.
Purdue Pharma is een groot Amerikaans farmaceutisch bedrijf, dat veel geld heeft verdiend aan de verkoop van de pijnstiller OxyContin. Alhoewel dit middel bijzonder verslavend is stond expliciet op de verpakking vermeld dat dit niet het geval was. Dit middel heeft geleid tot de grootste drugscrisis uit de Amerikaanse geschiedenis, met inmiddels ruim 500.000 doden. Alhoewel de eigenaar van dit bedrijf, de familie Sackler, bekend was met de verslavende werking van dit middel en met de gevolgen hiervan, heeft dit hen er niet van weerhouden de pillen te verkopen. In bijlage 2 wordt meer in detail op deze zaak ingegaan.
Er is dus een categorie CEO's van machtige bedrijven, die bereid is om de gezondheid, c.q. het leven van onschuldige burgers en van het milieu te offeren op het altaar van hun winstbejag.
Op 18 juli j.l. werd Alex S. veroordeeld tot drie en een halfjaar cel. S had het middel X op verzoek geleverd aan mensen die een einde aan hun leven wilden maken. Hulp bij zelfdoding is namelijk bij wet strafbaar gesteld. Het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel, al dan niet de dood ten gevolge hebbende, is dat ook en wel in artikel 302 van het Wetboek van Strafrecht. In samenhang met het leerstuk van het voorwaardelijk opzet zou er reden moeten zijn voor de CEO's van dit soort bedrijven om zich tenminste zorgen te maken. Vooralsnog lijkt de dreiging niet groot, te meer niet wanneer je bedenkt dat het OM niet van plan was om de CEO van ING strafrechtelijk te vervolgen, ondanks witwasschandaal bij deze bank, die een schikking betaalde van €775.000.000.
20 juli, 2023