De uitspraak van de Raad van State in 2019 inzake het stikstofbeleid van de regering Rutte III ligt aan de basis van het ontstaan van de stikstofcrisis in Nederland. Als gevolg van de jarenlange onbelemmerde stikstofuitstoot heeft de natuur in de Nederlandse Natura-2000 gebieden dusdanig te lijden, dat een vermindering van die uitstoot een voorwaarde vormt voor nieuwe economische activiteiten, zoals de woningbouw. Deze stikstofcrisis leidde tot heftige politieke disputen, die hun weerslag vonden in de uitslag van de verkiezing voor de Provinciale Staten van 15 maart j.l. Deze uitslag gaf mij aanleiding om te onderzoeken welke de redenen waren, die ten grondslag lagen aan de explosieve opkomst van de BoerBurgerBeweging (BBB). De, verontrustende, bevindingen van deze zoektocht leest U in het navolgende.
In 2021 deed BBB, met één zetel, haar intrede in de Tweede Kamer. De lijsttrekker van deze partij was Caroline van der Plas, die met haar entree in de Kamer een no-nonse geluid introduceerde in de trant van; doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg.
Als ware vertegenwoordiger van het volk presenteerde zij zich, wars van opsmuk en dedain. Haar raison d'être in de politiek bestaat uit de behartiging van de belangen van de agrarische sector, hetgeen zij met verve doet.
BBB werd opgericht op 1 november 2019, kort na de eerste boerenprotesten tegen de dreigende halvering van de veestapel, dit naar aanleiding van de stikstofcrisis. Vanwege voornoemde uitspraak van de Raad van State werd Rutte (III) namelijk genoodzaakt om het stikstofbeleid van zijn kabinet drastisch te wijzigen. De Raad van State had immers vastgesteld dat het staande stikstofbeleid van Rutte III en van voorgaande kabinetten volstrekt onvoldoende was voor de noodzakelijk geoordeelde kwaliteit van de natuur in de Natura-2000 gebieden. De voorstellen voor een adequaat stikstofbeleid werden geformuleerd door D66 en waren gericht op een substantiële reductie van de uitstoot van o.m. stikstof, door een halvering van de veestapel. De boeren waren hierbij de eerst geadresseerden, omdat die verantwoordelijk waren voor het leeuwendeel van deze uitstoot.
Het belang van de stikstofreductie is enerzijds gelegen in de verbetering van de kwaliteit van de natuur in de Natura-2000 gebieden en anderzijds in de noodzaak om stikstofruimte te creëren voor onder meer de woningbouw,die vanwege de stikstofcrisis in Nederland verregaand op slot zit.
De oprichting van BBB bleek perfect getimed.
De stikstofreductievoorstellen leidden tot een richtingenstrijd tussen enerzijds het kabinet en anderzijds de boeren, welke strijd tot op de dag van vandaag voortduurt. Onnodig te zeggen dat de in dit verband gevoerde protestacties van de boeren en de vele discussies over dit onderwerp een zeer ruime aandacht kregen van de voltallige media, met als gevolg dat BBB, als pleitbezorger van de belangen van de boeren, nu al twee jaar lang in het brandpunt staat van de publieke belangstelling.
Daarnaast claimt BBB een nieuw soort politiek te bedrijven omdat zij stelt wél oog te hebben voor de belangen van de boeren en de burger, hiermee een vluchthaven biedend voor een grote groep Nederlandse burgers die vindt dat de zittende overheid er niet is voor hen. Dit gevoel van onvrede van deze burgers jegens de zittende politiek wordt mede gevoed door de groeiende inkomenskloof, door de Toeslagenaffaire, door de manier waarop de aardbevingsschade in Groningen wordt afgehandeld en door de politieke achterstelling van 'de regio' door 'Den Haag'. Zowel de
media-aandacht, als de hoop die ontevreden burgers vestigen op BBB omdat deze partij hen een andersoortige politiek belooft, heeft er bij de jongste verkiezingen voor de Provinciale Staten in geresulteerd dat BBB een klinkende overwinning heeft behaald. Vanuit het niets werd deze partij in alle provincies de grootste en won hiermee vermoedelijk 17 (van de 75) zetels, een reeks aan gevestigde partijen in verwarring achter zich latend. Ook bij 13 van de 21 waterschappen werd BBB, vanuit het niets, de grootste partij.
Het doel van BBB.
BBB is eind 2019 opgericht door een agrarisch journaliste (Caroline van der Plas), tezamen met twee directeuren van een agrarisch reclamebureau. De partij stelt zich ten doel om het bestaansrecht van de Nederlandse voedselmakers te verzekeren. Dit impliceert dat BBB zich met name richt op de belangen van de plattelandsbewoners in de agrarische sector en van de visserij, de tuinderij en de jagers. Deze doelgroep omvat circa 53.000 boeren en wordt wel de primaire landbouw genoemd.
De toegevoegde waarde van deze primaire landbouw in Nederland bedroeg in 2019 bijna 11 miljard euro, oftewel 1,4 procent van het bruto binnenlands product.[1]
Gelet op haar doel is het niet verbazingwekkend dat het verkiezingsprogramma van BBB voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 in overwegende mate gewijd was aan maatregelen die strekten tot de bevordering van de belangen van 'de boeren'. De stikstofcrisis bood BBB een uitgelezen kans om zich te profileren, door zich achter de boeren te scharen en daarmee in feite tegen het stikstofbeleid van de regering. Alleen niet heel expliciet, maar meer door hieromtrent mist te creëren inzake de noodzaak van de maatregelen, de gepresenteerde bevindingen en de hierbij gebruikte methoden.
Bij het lezen van hun verkiezingsprogramma viel mij op dat BBB geen enkele aandacht heeft voor een duurzame landbouw in Nederland, waaruit ik afleid dat, wat BBB betreft, alles bij het oude kan blijven. Zo is een krimp van de veestapel voor BBB niet aan de orde (Stemwijzer stelling Gezonde Dieren, punt 1, uit voornoemd verkiezingsprogramma), terwijl de verplichte uitkoop van de z,g, piekbelasters (zoals voorgesteld door Johan Remkes) uit den boze is (Stemwijzer stelling Boerderij nr 7). Ook over de noodzaak van de beperking van de stikstofuitstoot heeft BBB zo zijn eigen, afwijkende, opvattingen. Punt 28 van de pijler Gezonde Maatschappij van het verkiezingsprogramma meldt onder meer: Het terugbrengen van de snelheid van 130 naar 100 km/u wordt teruggedraaid, terwijl punt 29 meldt: “alle stikstofbijdragen gaan van tafel en er komen geen nieuwe maatregelen. Zolang de agrarische sector onder het, door de EU verplichte, stikstofplafond blijft, is er in principe geen enkele reden om via miljarden kostende stikstofmaatregelen de natuur te herstellen.” Met het behoud van die natuur(gebieden) lijkt BBB sowieso niet veel op te hebben. In dezelfde pijler stelt BBB namelijk in punt 9: “Er komt een herijking van de Natura-2000 gebieden. Teveel aangewezen gebieden, of gebieden die oneigenlijk zijn aangewezen, worden geschrapt.” Je proeft hieruit dat BBB de bescherming van deze gebieden schromelijk overdreven vindt. BBB kiest voor een typisch populistische benadering van dit complexe probleem. Waarom moeite doen voor de kwaliteit van een beschermd gebied als je het probleem ook kunt oplossen door dit gebied z'n beschermde status te ontnemen. Alsof het hier niet zou gaan om wettelijk vastgelegde internationale verplichtingen, die bovendien een zeer belangrijk doel dienen. Opmerkelijk is ook dat er nergens in de plannen van BBB een lans gebroken wordt voor het biologisch boeren. Sterker nog, er wordt in het verkiezingsprogramma zelfs met geen woord gewag gemaakt van het bestaan van deze vorm van boeren. Wel staat in dit programma vermeld dat BBB zich terdege bewust is van de grote uitdagingen die op het platteland afkomen, maar die uitdagingen houden alleen verband met de zoektocht naar ruimte (ongetwijfeld voor de woningbouw). Op dit gebied gaat de voorkeur van BBB in principe uit naar hoogbouw in de stedelijke gebieden.
Aan het onderwerp 'Klimaatverandering' maakt BBB in haar verkiezingsprogramma weinig woorden vuil. Opmerkelijk, omdat men zeker ook op het platteland nu al last heeft van de effecten hiervan. Henk Vermeer, voormalig marketingdirecteur van het reclamebureau ReMarkAble BV, is één van de oprichters en tevens campagneleider van BBB. Hij stelde bij Op1 van 20 maart 2023 dat BBB klimaatverandering niet ontkent, maar dat je daarover niet hysterisch moet doen. Waarom zou je je hiervoor inspannen. Als andere landen dat niet doen stijgt het niveau van de Noordzee evengoed. Daarom, zei hij, is BBB voorstander van klimaatadaptatie. Geen enkele vraag of reactie hierop van de gespreksleiders (Jort Kelder en Welmoed Sijtsma), terwijl BBB zich hiermee wel in het kamp schaart van de PVV, FvD, BVNL en Ja21. Al deze partijen staan bekend als extreem rechts. Klimaatadaptatie impliceert namelijk dat je je niet inspant om klimaatverandering tegen te gaan, maar dat je je alleen aanpast aan de effecten hiervan.
Een nieuwe politiek.
Na de eclatante verkiezingswinst van BBB bij de verkiezingen van 15 maart j.l. belandde de partij onverwacht in de situatie dat zij in alle 12 provincies de grootste is geworden en hiermee in al die provincies een politieke factor van belang.
Dit maakt de vraag interessant waar BBB te plaatsen is in het Nederlandse politieke spectrum.
Tijdens een interview bij EenVandaag, uitgezonden op 23 maart j.l., verklaarde Caroline van der Plas dat ze een sociaalrechtse politiek voorstaat. Zelf bleek zij niet zo helder op het netvlies te hebben waar BBB precies staat in dit spectrum. Zo meende ze dicht bij het CDA te staan, terwijl uit onderzoek was gebleken dat ze veel dichter bij de SGP stond. In 75% van de gevallen stemde ze mee met voorstellen van deze partij. Op agrarisch onderwerpen stemt ze ook regelmatig mee met partijen als Ja21 en de PVV, terwijl ze bij sociale onderwerpen wel mee stemt met de voorstellen van linkse partijen. Kortom, BBB steunt de boeren en voor het overige neigt ze naar links op sociale thema's en naar rechts tot extreem rechts op thema's als asiel, klimaat en stikstof. Ook zei ze bij EenVandaag een nieuw soort politiek na te streven. De overheid moet er wat haar betreft zijn voor de burger en niet omgekeerd (theoretisch lijkt me dat geen nieuw idee). Daarnaast wil zij veel ruimte laten voor BBB-politici (vooralsnog op provinciaal niveau) met afwijkende standpunten. De vraag waar BBB voor staat kan dus heel goed per provincie, of zelfs per individu verschillen. Dit concept draagt de kiem in zich van politieke chaos en dus zal deze vorm van nieuwe politiek ongetwijfeld geen lang leven beschoren zijn.
Is BBB een populistische partij?
De prealabele vraag is hier: Wat is populisme eigenlijk. Een 'normale' politicus geeft aan welke plannen hij heeft met het land. De kiezer stemt op die politicus/partij, waarvan de plannen het meest aansluiten bij zijn eigen voorkeuren. Bij een populist werkt dit heel anders. De kern van zijn boodschap is dat hij 'het volk' wil beschermen tegen de heersende, al dan niet corrupte, elite, die geen enkel oog heeft voor de belangen van de gewone man. Hierbij verstaat hij de kunst om deze kiezers het gevoel te geven dat hij wél hun problemen ziet en dat hij wél in staat is om deze op te lossen. Het kiezerspotentieel van een populist bestaat dan ook uit die kiezers, die onzeker, ontevreden of ongerust zijn en die een wantrouwen koesteren jegens de zittende macht, c.q. tegen de politiek in het algemeen.
De thema's waarop de populist zich focused betreffen doorgaans onderwerpen die gevoelig liggen in de maatschappij, zoals immigratie, klimaatverandering of de stikstofcrisis. Het betreft doorgaans complexe kwesties waarvoor de populist een uitermate simpele oplossing heeft. Ofwel ontkent of bagatelliseert hij het probleem, of hij stelt dat je er toch niets aan kunt doen, dan wel komt hij met simpele oplossingen voor complexe problemen (denk aan het klimaat, de immigratie perikelen en de stikstofcrisis).
Mocht de populist echter vervolgens aan de macht komen, dan zal hij veel van het beloofde niet kunnen waarmaken, simpelweg omdat zijn geboden oplossingen buiten de juridische of politieke werkelijkheid staan. Een man als Wilders snapt dit heel goed en weigert daarom bestuursverantwoordelijkheid te aanvaarden.
Wat ook kenmerkend is voor een populist is dat hij niet zoveel op heeft met de parlementaire democratie en zelfs niet met de rechtsstaat. Dat komt omdat een echte populist absolute prioriteit toekent aan de stem van het volk en dus aan zichzelf. Wilders spreekt dan ook van een nepparlement (waar hij al bijna 25 jaar deel van uitmaakt en waarvoor hij goed wordt betaald) en van neprechters. Om de bovengenoemde reden is de populist van mening dat de rechter uiteindelijk ondergeschikt hoort te zijn aan 'het volk' en dus per saldo aan hem, als de vertegenwoordiger van dat volk. Op dit moment streeft Netanyahu in Israël naar zo'n situatie, waarbij hij de rechterlijke macht ondergeschikt wil maken aan de politiek. Dit plan leidt tot dusdanig veel verzet van de bevolking, maar ook van het leger en van de veiligheidsdiensten, dat hij de voorstellen voorlopig heeft geparkeerd. De burgers van Israël vrezen namelijk dat zo'n ontwikkeling leidt tot een dictatuur. En dit om goede redenen. Een echte populist zal namelijk uiteindelijk streven naar een autocratie. Donald Trump is hiervan een sprekend voorbeeld.
In Nederland kennen we een parlementaire democratie. Dit betekent dat de bevolking de politici kiest voor het parlement, de leden van de Eerste (getrapt) en de Tweede kamer (direct). Een van de taken van deze politici is het goedkeuren van wetten. Hiervoor heeft de kiezer zijn mandaat gegeven aan 'zijn' politicus. In de stemwijzer van de pijler Gezonde Maatschappij in het verkiezingsprogramma van BBB staat bij punt 5 de volgende stelling: “Burgers moeten de mogelijkheid krijgen om door het parlement aangenomen wetten tegen te houden via een referendum”, een stelling waarop BBB een bevestigende positie inneemt. Voor een populist een logisch standpunt, voor een democraat een dramatische misvatting. Deze opvatting staat op gespannen voet met de uitgangspunten van onze parlementaire democratie. Je zou zelfs kunnen zeggen dat dit de bijl legt aan de wortel van de parlementaire democratie. Een referendum over een voornemen kan wel, maar niet over een wet die is aangenomen.
Caroline van der Plas steunt de boeren voluit in hun kritiek op het stikstofbeleid en heeft voor dit gecompliceerde probleem de meest simpele oplossingen. Haar strategie vertoont trekjes van overeenkomst met die van de tabaks- en de fossiele industrie, dwz ontkennen en als iets onmiskenbaar is zoveel mogelijk twijfel zaaien. Voorts betaalden deze industrieën wetenschappers voor het uitbrengen van onderzoek, met de door hen gewenste resultaten. Met deze resultaten werd vervolgens twijfel gezaaid over de juistheid van de bevindingen van de onafhankelijke wetenschappers.
Deze strategie zie je ook bij BBB/Caroline van der Plas. De stikstofcrisis, zwaar overdreven. Ze zaait twijfel over de noodzaak om de kwaliteit van de Natura-2000 gebieden te verbeteren en ze streeft zelfs naar een vermindering van deze gebieden. Voorts worden meetmethodes ter discussie gesteld, evenals de hierbij gehanteerde parameters, zoals de kritische depositiewaardes (de KDW's). Zij grijpt hierbij geregeld terug op onderzoeksresultaten van de stichting Agrifacts, een z.g. onafhankelijk wetenschappelijk onderzoeksbureau, dat feitelijk een lobbyorganisatie is voor de (melk)veehouderij.[2] Daarnaast wordt de oplossing van de stikstofproblemen zoveel mogelijk naar de toekomst verschoven, 2030 is niet heilig en 2035 evenmin. En ja, toekomstige innovaties gaan alle problemen oplossen. Dit roept tenminste de vraag op waarom die innovaties er dan nog niet zijn, gezien het feit dat de problemen al zolang bekend waren. De innovaties die inmiddels wel zijn toegepast hebben de boeren wel op hoge kosten gejaagd (w.o. emissie-arme stalvloeren), maar die hebben bij lange na niet de in het vooruitzicht gestelde resultaten gebracht. Het is een bekend gegeven dat resultaten, behaald in een laboratorium, substantieel kunnen afwijken van de werking in de praktijk. Dieselgate (vanwege de sjoemelsoftware van Volkswagen) is hiervan een pijnlijk voorbeeld. Voorkomen moet worden dat de boeren met vergelijkbare problemen worden opgezadeld.
Hoe BBB met dit soort lastige kwesties denkt om te gaan legde Henk Vermeer uit in de voornoemde uitzending van Op1. “We leggen elkaar veel te veel vast op doelstellingen en jaartallen. Alles wat je vastlegt in jaartallen, daar ga je nat mee bij de rechter”. Geen verrassend standpunt voor iemand uit de reclamewereld. Die snapt heel goed dat het bij verkiezingen gaat om de beeldvorming, daar is geen plaats voor integer beleid.
Conclusies
1- Inzake het stikstofbeleid
Het stikstofbeleid van BBB is met name afgestemd op de wensen van de agrobusiness, niet op de bescherming van de natuur. Naar een synthese van beide wordt niet gezocht.
Verduurzaming komt dan ook niet voor in het agrarisch woordenboek van BBB. De voorstellen van BBB strekken tot behoud van het bestaande (grootschalige) landbouwbeleid. Dit beleid biedt een uitstekend verdienmodel voor de agrobusiness in Nederland, w.o. de RABO bank, maar wel met een onredelijke verdeling van de winsten. Waar diverse grote bedrijven uit de agrobusiness in de quote 500 staan, hebben veel boeren moeite om het hoofd boven water te houden. Naast de boeren zijn er nog twee grote verliezers van het huidige landbouwbeleid, namelijk het klimaat en de natuur (en daarmee de Nederlandse burger). Aan dezen wordt, mede vanwege de schaalvergroting en de intensivering van met name de (pluim)veeteelt, grote en deels onherstelbare schade toegebracht.
Een belangrijke factor bij de afbraak van de natuur is ook de verdringing van de biodiversiteit, die het gevolg is van de gehanteerde landbouwmethoden.
Desalniettemin pleit BBB niet voor een verandering van dit landbouwbeleid (minder vee is absoluut niet noodzakelijk, zie stemwijzer stelling 1 van de pijler Gezonde Dieren) en dient zij in feite dus de belangen van de grootverdieners in de agrobusiness, dit ondanks alle mooie woorden voor de boeren. Dat BBB niet geïnteresseerd is in duurzame landbouw kan ook worden afgeleid uit het feit
dat zij in haar hele verkiezingsprogramma geen enkel woord wijdt aan de biologische landbouw, noch aan de noodzaak om maatregelen te nemen ter beperking van de klimaatverandering.
Dit wekt de indruk dat BBB meer fungeert als een lobbyclub voor de grote agrobedrijven dan als een verantwoordelijke politieke partij, die het belang van de Nederlandse burger dient. Deze indruk wordt nog eens versterkt door de eerder genoemde uitspraak van één van de oprichters van deze partij; je moet je als partij niet vastleggen op concrete doelstellingen en jaartallen, omdat je hierop kan worden afgerekend door de rechter. Deze uitspraak doet het ergste vermoeden over de integriteit van het beleid van deze partij.
Met de komst van BBB wordt de samenstelling in alle provinciale besturen van Nederland ingrijpend gewijzigd.
Wat door deze verkiezingsuitslag echter niet gewijzigd wordt is de feitelijke situatie met betrekking tot de stikstofuitstoot, de vigerende wetgeving en de kwaliteit van de natuur. In dit verband is het relevant te vermelden dat ook de voor dit dossier verantwoordelijke Eurocommissaris inmiddels aan de Nederlandse regering heeft laten weten dat er geen reden is om de bestaande strenge stikstofeisen te versoepelen. Alle populistische pogingen ten spijt zal de rechter dus korte metten maken alle beleid dat niet strookt met de bestaande wettelijke verplichtingen. Hiermee neemt deze rechter niet plaats op de stoel van de politiek, maar doet hij gewoon waartoe een rechter gehouden is, namelijk rechtspreken op basis van de door de politiek gemaakte wetten. Met het gegeven dat we leven in een rechtsstaat zal ook BBB moeten leven, hoe groot hun verkiezingswinst ook is. Er zijn populistische partijen die moeite hebben om dit gegeven te aanvaarden, maar ik koester de hoop dat dit niet zal gelden voor BBB. In dit verband is het bijzonder om te zien hoe met name de coalitiepartijen VVD en CDA beginnen te draaien op dit dossier. Het zijn juist deze partijen geweest die aan de wieg hebben gestaan van de huidige stikstofcrisis, door met gebruikmaking van ondeugdelijke constructies (de welbekende geitenpaadjes), te verzaken om de vereiste stikstofmaatregelen te nemen. En wederom lijken deze partijen weg te lopen voor hun verantwoordelijkheid, in de hoop de politieke schade, die zij momenteel oplopen als gevolg van de explosief gegroeide populariteit van BBB, alsnog te beperken. Slechts VVD minister Christianne van der Wal lijkt haar rug nog recht te houden, in het besef dat besturen betekent de juiste dingen doen voor het land, in plaats van het naar de mond te praten van ontevreden burgers. VVD en CDA zouden ook een voorbeeld kunnen nemen aan onze Vlaamse zuiderburen, die recentelijk wel een landbouwakkoord hebben weten te sluiten, zonder afbreuk te doen aan het pakket met noodzakelijke maatregelen.
Interessant zal het zijn om te zien hoe in de provincies BBB omgaat met haar nieuw verworven bestuurlijke verantwoordelijkheid. Indien de huidige stikstofstrategie van BBB een bepalende invloed zal krijgen op het provinciaal beleid, dan zal dit er ongetwijfeld bij de rechter toe leiden dat de wal het schip keert.
Een eerste proeve hiervan speelt zich momenteel af bij het bestuur van de Provinciale Staten in Noord-Brabant, waar de BBB-fractie geen steun lijkt te krijgen voor haar poging om het aldaar geaccordeerde stikstofbeleid (mbt de stalvloeren) te wijzigen.
Het volgende punt verdient nog speciale aandacht. Caroline van der Plas claimt nieuwe politiek te bedrijven. Hoe cynisch kan je zijn. O.m. de diverse kabinetten Rutte hebben, in strijd met de eigen wettelijke stikstofverplichtingen, de hand gelicht met deze verplichtingen met als doel om de boeren uit de wind te houden. Dit heeft geleid tot de recente stikstofcrisis en tot een sterk verslechterde natuur. Vervolgens wordt Rutte III door de Raad van State gedwongen om dit probleem echt aan te pakken en dus worden ingrijpende maatregelen voorgesteld. Wat Caroline van der Plas nu doet is exact hetzelfde als wat Rutte indertijd deed. Ook zij streeft ernaar de wettelijk noodzakelijke maatregelen af te zwakken, met argumenten die discutabel of geheel onjuist zijn. Wat zij hier verkoopt als nieuwe politiek is niets anders dan oude wijn in nieuwe, politieke, zakken.
2-Inzake het klimaatbeleid
In punt 40 van de stemwijzer van de pijler inzake Gezonde Maatschappij van het verkiezingsprogramma van BBB staat dat de regering het nationaal klimaatakkoord moet opzeggen, omdat dit onrealistisch en onbetaalbaar is, terwijl het geen draagvlak bij de burgers zou hebben.
Er zou een nieuw akkoord moeten komen dat wel realistisch, haalbaar en feitelijk juist is. Dit lijkt een populistische trucje om klimaatmaatregelen op de lange baan te schuiven.
Niet verbazingwekkend, want feitelijk wil BBB helemaal niets weten van een beleid dat gericht is op het beperken van de klimaatverandering. Om met de woorden van Henk Vermeer te spreken, BBB is voor klimaatadaptatie. Dat ligt ook voor de hand wanneer je bedenkt dat zij zich inspant voor volledige handhaving van de (pluim)veeteelt, terwijl deze sector één van de grote uitstoters is van broeikasgassen, zoals stikstof, methaan en lachgas. Dat deze opstelling zich richt tegen de belangen van alle toekomstige Nederlandse generaties, dat mag voor BBB de pret kennelijk niet drukken. Zoals ik hierboven al heb aangegeven plaatst BBB zich hiermee aan de kant van het extreem rechtse spectrum van de Nederlandse politiek.
3-Inzake het asielbeleid
BBB is voorstander van een streng asielbeleid. Maar mogelijk niet veel strenger dan de rechter flank van de VVD.
– Punt 6 van de pijler Gezonde Maatschappij van het verkiezingsprogramma:
Oorlogsvluchtelingen en mensen wier leven, of dat van hun gezin, ernstig bedreigd wordt zijn welkom in Nederland, voor de tijd die daarvoor nodig is. Daarna moeten ze terug. Opvang in de regio voor deze groep heeft echter de voorkeur.
– Punt 7: Migranten uit niet-oorlogsgebieden zijn alleen welkom als ze 1) vast werk hebben, 2) over een onderkomen beschikken en 3) goed Nederlands spreken. Noot RT: Praktisch gesproken komt dat dus neer op een verbod.
– Punt 8: Voor gelukszoekers is hier geen plek. Noot RT: Het woord gelukszoekers herken ik met name in het taalgebruik van (extreem) rechtse partijen; het heeft een denigrerende connotatie en doet geen recht aan de begrijpelijke wens van mensen om elders een leefbaar bestaan op te bouwen.
– Daarnaast is arbeidsmigratie alleen mogelijk voor die mensen die we nodig hebben. Noot RT: waar we dus van kunnen profiteren.
– Verder een hek rond Europa, maar pushbacks mogen niet, indien dit de dood tot gevolg heeft. Noot RT: In andere gevallen kennelijk wel, wat BBB betreft.
– Daarnaast stelt BBB dat het wenselijk is om het Verdrag van Genève van 1951 nog eens tegen het licht te houden, omdat de omstandigheden van toen anders zijn dan de huidige. Zo nodig zou Nederland uit dit verdrag moeten stappen.
4-Inzake het populisme
Op basis van de bevindingen onder het kopje 'Is BBB een populistische partij' kom ik tot de conclusie dat dit inderdaad het geval is. De standpunten van de partij inzake het stikstofbeleid botsen met de wettelijke vereisten, hetgeen BBB voor de keus plaats om hetzij niet deel te nemen aan het provinciale bestuur, dan wel in te binden op haar standpunten. Zo niet, dan zal de rechter ingrijpen. Hiernaast zal blijken dat het huidige landbouwbeleid, dat wel werkt voor de grote agrobedrijven maar niet voor de boeren zelf, niet duurzaam en dus niet houdbaar is. De vaststelling dat het beleid van BBB strijdt met de belangen van de boeren brengt mij tot de gedachte dat BBB eigenlijke staat voor Beweging van het Boeren Bedrog.
Dientengevolge plaats ik, zeker bij ongewijzigd beleid, serieuze vraagtekens bij de duurzaamheid van deze partij.
Rob Tjalkens,
Leiden, 10 april 2023